Trek op tijd aan de bel: Van (over) spanning tot een burn-out

Voel je je uitgeput, prikkelbaar en onrustig? Je bent niet alleen. Chronische stress en burn-out zijn serieuze uitdagingen waar veel mensen in deze huidige tijd tegenaan lopen. In deze snelle maatschappij waarin we constant 'aan' staan, is overspanning en burn- out de #1 reden van ziekteverzuim. Maar hoe kan dat? 

Wat ik in de praktijk veel zie, is dat bij mensen die deze "klachten" ervaren, een disbalans is opgetreden tussen aan- en uit activiteit. Het aan- staan is dominant geworden en mijn cliënten ervaren klachten zoals; racende gedachten, veel nadenken over dingen die mogelijk mis kunnen gaan, gevoelens van gejaagdheid, angst, nervositeit, maar vooral het gebrek aan rust en ontspanning overheerst. 

Dit leidt er soms toe dat zij zich niet meer kunnen concentreren op een boek of film, of tegen sociale bijeenkomsten gaan opzien en activiteiten gaan vermijden. 

Wat doe je, als je op de bank zit, of op je werk bent, en een overweldigend gevoel van onrust ervaart? Ik leg het je in deze blog uit! 

Het zenuwstelsel: aan- en uit systeem
Wanneer we als mens in de aan- stand staan, is in ons zenuwstelsel het sympathische systeem geactiveerd en dat stelt ons in staat stelt om actie te ondernemen. De aan- stand is een verlengde versie van de flight-modus, waarbij ons lichaam en geest in een staat van paraatheid zijn. Wij zijn als mens echter niet gemaakt om langdurig in de aan- modus, sympathische modus, te verkeren. Deze modus dient afgewisseld te worden met para- sympathische activiteit, oftewel: Rust en herstel. 

Wanneer we voortdurend blootgesteld worden aan stress, produceren onze bijnieren het stresshormoon cortisol. Langdurige blootstelling aan cortisol kan leiden tot een breed scala aan gezondheidsproblemen, waaronder verminderde immuunfunctie, spijsverteringsproblemen, slaapstoornissen en stemmingswisselingen. Bovendien kan chronische stress onze cognitieve functies beïnvloeden, zoals concentratie, geheugen en besluitvorming. 

Het Onderbewustzijn
Aan- activiteit betekent niet alleen: fysiek actief bezig zijn. Ook over dingen nadenken kan de aan- stand activeren. Dat komt omdat het zenuwstelsel (en onderbewustzijn) niet het verschil kennen tussen een actie die ze nu moeten ondernemen, of een actie die mogelijk op een ander moment ondernomen moet worden. 

Voorbeeld: Je piekert over een presentatie die je volgende week moet geven. Of over een gesprek met je baas. Of over je dochter, heeft ze wel genoeg aansluiting in de klas? 

Jouw onderbewustzijn leest deze gedachten als: Er doet zich nu een situatie voor. 
Gevolg: aan- stand geactiveerd, waardoor het lichaam reageert alsof het nu actie moet ondernemen.

Wanneer er sprake is van angsten en onzekerheden, kan dit leiden tot een vicieuze cirkel, waarbij de sensaties en gedachten zorgen voor extra redenen om te piekeren. Waardoor opnieuw sensaties ontstaan en dit bijdraagt aan een gevoel van chronische stress en spanning. 

Van een disbalans in aan- en uit, naar een burn-out. 
Wanneer we langdurig in de aan- stand blijven, zonder voldoende rust en herstel, kan dit uiteindelijk leiden tot overspanning en burn-out. Overspanning wordt gekenmerkt door uitputting, prikkelbaarheid, verminderde prestaties en een verminderd gevoel van voldoening. Als overspanning niet wordt aangepakt, kan dit leiden tot een burn-out, waarbij we volledig uitgeput raken, zowel fysiek als mentaal. Burn-out kan leiden tot ernstige gevolgen, zoals depressie, angst en langdurige gezondheidsproblemen.

Preventie en herstel:
Het is essentieel om preventieve maatregelen te nemen om overspanning en burn-out te voorkomen. Dit omvat het stellen van grenzen, het nemen van regelmatige pauzes, het beoefenen van self-care en het implementeren van stressmanagementtechnieken zoals meditatie, ademhalingsoefeningen en lichaamsbeweging. Het is ook belangrijk om professionele hulp en ondersteuning te zoeken als je merkt dat je symptomen van overspanning of burn-out ervaart.


Conclusie
Het is cruciaal om bewust te zijn van de impact van constante stress en de flight-modus op onze gezondheid. Door te leren herkennen wanneer we vastzitten in een cirkel van spanning en door preventieve maatregelen te nemen, kunnen we de kans op overspanning en burn-out verminderen. Het is ook essentieel om tijdig hulp te zoeken en te herstellen als we al in een burn-out terecht zijn gekomen.